नमस्कार मित्रांनो आम्ही या लेखा मध्ये महाशिवरात्री 2024 बद्दलची संपूर्ण माहिती (Mahashivratri 2024 information in Marathi) आणि सोबतच महाशिवरात्रीची पूजाविधी, पूजेचे साहित्य, मुहूर्त आणि महत्वाच्या वेळा याबद्दल सर्व माहिती दिलेली आहे.
यंदाची महाशिवरात्रि 2024 (Mahashivratri 2024)
हिंदू धर्मातील सर्वात मोठ्या आणि महत्वाच्या सणांपैकी एक सन म्हणजे महाशिवरात्रि 2024. भगवान शंकराला समर्पित हा सण दरवर्षी फाल्गुन महिन्याच्या कृष्ण पक्षाच्या चतुर्दशी तिथीला साजरा केला जातो. या दिवशी शिवभक्त उपवास करतात, रात्रभर जागरण करतात आणि भगवान शंकराची पूजा-अर्चना करतात.
Mahashivratri 2024 information in Marathi
महाशिवरात्रीचे महत्त्व (Importance of Mahashivratri)
महाशिवरात्रीला अनेक आख्यायिका जोडल्या गेल्या आहेत. काही मान्यतेनुसार, या दिवशी भगवान शिव आणि माता पार्वतीचा विवाह झाला होता. तर काही लोकांच्या श्रद्धेनुसार, या दिवशीच भगवान शिव पृथ्वीवर्ति लिंगरूपात प्रकट झाले होते. या दिवशी उपवास करून आणि भगवान शिवाची पूजा केल्याने सर्व पापांपासून मुक्ती मिळते, अशी श्रद्धा आहे.
यंदाची महाशिवरात्री कधी आहे? (When is Mahashivratri in 2024?)
पंचांगानुसार, यंदा म्हणजेच २०२४ मध्ये महाशिवरात्री ८ मार्च रोजी साजरी केली जाणार आहे. चतुर्दशी तिथी रात्री ९.५७ वाजता सुरु होईल आणि दुसऱ्या दिवशी म्हणजेच ९ मार्चला संध्याकाळी ६.१७ वाजता समाप्त होईल. त्यामुळे, ८ मार्च रोजी रात्री शिवपूजा आणि उपवास करणे अधिक फलदायक मानले जाईल.
महाशिवरात्रीची विशेष पूजा-अर्चना (Special rituals of Mahashivratri)
महाशिवरात्रि 2024 दिवशी भक्त थंड पाणी, दही, बेलपत्र, धोत्रे आणि भांग यांची पूजा करतात. तसेच शिवलिंगावर रुद्राभिषेक केला जातो. या दिवशी सर्व शिवमंदिरांमध्ये मोठी गर्दी असते. अनेक ठिकाणी जागरणं आणि भजन-कीर्तन केले जातात.
- शिवलिंगाभिषेक: हा महाशिवरात्रीच्या पूजेचा सर्वात महत्त्वाचा भाग आहे. शिवलिंग (भगवान शिव यांचे प्रतिक) हे या दिवसाच्या उपासनेचे केंद्रबिंदू आहे. परंपरेनुसार, शिवलिंगावर पाणी, दूध, दही, मध, तूप आणि साखर यांचा अभिषेक केला जातो. हे पदार्थ भक्ती आणि समृद्धीचे प्रतीक आहेत आणि इच्छा पूर्ण करणारे मानले जातात.
- रुद्राभिषेक: रुद्राभिषेकामध्ये पवित्र मंत्रांचा उच्चार करत पंचामृत (पाणी, दूध, दही, तूप आणि मधाचे मिश्रण) ताने शिवलिंगाचा अभिषेक केला जातो. रुद्र हा भगवान शिवाचा उग्र अवतार आहे आणि रुद्राभिषेक केल्याने भक्तांमध्ये शुद्धीकरण आणि आध्यात्मिक विकास होतो.
- बेलपत्राची अर्पणा: बेलपत्र (बेलाची पाने) भगवान शिवाला प्रिय असल्याचे मानले जाते. असे मानले जाते की शिवाची उपासना करण्यासाठी बेलपत्र अर्पण केल्याने भक्तांच्या सर्व मनोकामना पूर्ण होतात.
- विशेष प्रार्थना आणि मंत्र: महाशिवरात्रीच्या रात्री, अनेक भक्त “ॐ नमः शिवाय” या पंचाक्षरी मंत्राचा जप करतात, जो शिवतत्त्वाचा गाभा मानला जातो. याशिवाय, शिवपुराण आणि इतर शिवस्तोत्र यासारखे पवित्र ग्रंथांचे वाचन देखील केले जाते.
- रात्रभर जागरण: महाशिवरात्रीच्या दिवशी रात्रभर जागरण करण्याची अनोखी परंपरा आहे.
- उपवास: महाशिवरात्रीच्या दिवशी उपवास करणे ही एक सामान्य प्रथा आहे. उपवास हा संयमाचा सराव आहे आणि भगवान शिवावर आपली भक्ती दाखवण्याचा एक मार्ग मानला जातो. कडक उपवास करणारे भक्त दिवसभर अन्न आणि पाणी टाळतात, तर काही केवळ फळे आणि दुधाचे सेवन करतात.
महाशिवरात्रीची पूजाविधी आणि पूजेचे साहित्य (Mahashivratri puja samagri)
संकल्प आणि तयारी:
- शुद्धीकरण: सकाळी लवकर उठून आंघोळ करून स्वच्छ वस्त्रे परिधान करा. मनाला सर्व नकारात्मक विचारांपासून मुक्त करा आणि सकारात्मक विचार करा.
- पूजेची जागा: पूजेसाठी एक स्वच्छ जागा निवडा, पूजा चौकी ठेवा व शक्य असल्यास एक छोटी वेदी तयार करा.
- साहित्य: पूजेसाठी आवश्यक साहित्य गोळा करा – पाणी, दूध, दही, मध, तूप, साखर, भस्म (राख), बेलपत्र, फुले, धोत्रा, चंदन, अगरबत्ती, तेल, दीप आणि प्रसादासाठी मिठाई किंवा फळे.
- संकल्प: भक्तिभावाने हातात फुले आणि पाणी घ्या. महाशिवरात्रीच्या पूजेचा संकल्प करा व पूर्ण श्रद्धेने भगवान शिवाची प्रार्थना करा.
शिवलिंगाभिषेक:
- जल अभिषेक: शुद्ध पाण्याने शिवलिंगावर अभिषेक करून सुरुवात करा. “ॐ नमः शिवाय” मंत्राचा जाप करा.
- पंचामृत अभिषेक: पाणी, कच्चे दूध, दही, तूप, मध हे परंपरेनुसार क्रमशः वाढत्या प्रमाणात एकत्र करून तयार केलेल्या पंचामृताने शिवलिंगाचा अभिषेक करा.
- अन्य अर्पणे: शिवलिंगाला अभिषेकानंतर बेलपत्र, फुले, आणि चंदनाचा लेप अर्पण करा. या प्रत्येक अर्पणाबरोबर “ॐ नमः शिवाय” मंत्राचा उच्चार करा.
आरती आणि ध्यान:
- आरती: अगरबत्ती, तेल, आणि दिवा लावून शिवलिंगाची आरती करा. महाशिवरात्रीची विशेष आरती किंवा भगवान शिवाला समर्पित इतर स्तोत्र आणि मंत्र वाचू शकता.
- ध्यान: डोळे बंद करून, भगवान शंकराचे यांचे ध्यान करा, प्रार्थना करा.
उपवास आणि जागरण:
- उपवास: जर तुम्ही उपवास करत असाल तर, पूजेच्या समारोपानंतर तुम्ही उपवास सोडू शकता.
- जागरण: रात्री शक्य असल्यास जागरण करा. शास्त्रवचन करा, भजन-कीर्तन करा, अथवा “ॐ नमः शिवाय” मंत्राचा जप करा.
महाशिवरात्रि मुहूर्त आणि महत्वाच्या वेळा
- निशीथ काळ पूजा मुहूर्त: ९ मार्च रोजी रात्री १२:०७ ते १२:५६
- प्रथम प्रहर पूजा मुहूर्त: ८ मार्च संध्याकाळी ६:२९ ते ९:३३
- द्वितीय प्रहर पूजा मुहूर्त: ८ मार्च रात्री ९:३३ ते ९ मार्च पहाटे १२:३७
- तृतीय प्रहर पूजा मुहूर्त: ९ मार्च पहाटे १२:३७ ते ३:४०
- चतुर्थ प्रहर पूजा मुहूर्त: ९ मार्च पहाटे ३:४० ते सकाळी ६:४४
या मुहूर्तची वेळ तुमच्या स्थानिकतेनुसार थोडीशी वेगळी असू शकते हे लक्षात ठेवा. तुमच्या परिसरात शुभ मुहूर्त कळण्यासाठी स्थानिक पुजारी किंवा पंचांग यांचा सल्ला घेणे चांगले.
महाशिवरात्रीची पूजा करण्यापूर्वी तुम्ही काही गोष्टी करू शकता:
- तुमचे घर स्वच्छ करा आणि त्याला फुलां आणि रांगोळीने सजवा.
- सकाळी स्नान करा आणि स्वच्छ कपडे घाला.
- तुमच्या घरी शिवलिंग, नंदी आणि इतर देवतांची मूर्ती असलेली पूजा चौकी तयार करा.
- फुले, फळे, बेलची पाने, अगरबत्ती आणि तूप यांसारख्या सर्व पूजा सामग्री जमवा.
- संपूर्ण दिवस उपवास करा किंवा फक्त फळे आणि दूध घ्या.
- भगवान शिवाच्या स्तुतीसाठी मंत्र जप करा आणि भजन करा.
- रात्रभर जागरण करा आणि भगवान शंकराचे ध्यान करा.
अधिक माहितीसाठी या संकेत स्थळाला भेट द्या.
सोबतच आमचे एमपीएससी पोस्ट लिस्ट आर्टिकल नक्की वाचा.